Bez baterii dzisiejszy świat nie wyglądałby tak samo. Są niemal w każdym przenośnym urządzeniu. Ze względu na oszczędność i z troski o przyrodę lepiej zamiast jednorazówek stosować akumulatory. Tylko jakie wybrać? Podpowiedzi znajdziesz w naszym poradniku.
Potrafimy rozłupać atom i wykorzystać energię jego rozpadu, na elektryczność umiemy zamienić promienie słoneczne, wiatr i morskie fale. Mamy jednak kłopot z magazynowaniem nadwyżek i efektywnym zasilaniem urządzeń mobilnych. Elektryczne samochody zamierają po przejechaniu stu kilometrów, smartfony trzeba ładować każdego dnia, a bateria w laptopie przy dużym obciążeniu pociągnie w porywach kilka godzin.
Nie oznacza to jednak, że sprawa jest zupełnie beznadziejna. W magazynowaniu energii jesteśmy coraz lepsi. Warto przy tym pamiętać, że zamiast zwykłych baterii, które po jednym użyciu będziemy musieli zutylizować, lepiej kupić akumulatorki. Mogą one zastąpić, nawet w przypadku najmniej żywotnych akumulatorków, dziesiątki kompletów baterii jednorazowych.
Mimo że ich zakup zaboli mocniej niż kupno zwykłych baterii, na dłuższą metę naprawdę się opłaci – dla Twojego portrfela i środowiska. Akumulatorki są ekonomiczne i ekologiczne.
W tej chwili na rynku jest kilka typów akumulatorów stosowanych w sprzęcie codziennego użytku. Różne typy nadają się do różnych zastosowań. Żeby je omówić, warto na początku poznać…
Parametry
Pomijając kwestie tak oczywiste jak napięcie pojedynczego ogniwa, podczas zakupów należy zwrócić uwagę na następujące dane techniczne:
- pojemność
- ilość cykli ładowania
- współczynnik samorozładowania
- utrata pojemności
- zakres temperatury pracy (sprawność w niskich temperaturach)
Pojemność – mierzona jest w miliamperogodzinach (mAh). Pojemność określa natężenie z jakim dany akumulator może zasilać dane urządzenie przez godzinę. Jeżeli zatem pojemność baterii to 2000 mAh, to może ona przez godzinę oddawać energię o natężeniu 2000 miliamperów (czyli 2 Amperów).
Rzadziej pojemność podawana jest w miliwatogodzinach (mWh). Analogicznie – określa możliwość zasilania akumulatorkiem urządzenia o określonej mocy przez godzinę.
Miliwatogodziny łatwo przełożyć na miliamperogodziny – wystarczy podzielić wartość mWh przez napięcie akumulatora.
Większa pojemność równa się dłuższe użytkowanie i rzadsze ładowanie.
Ilość cykli ładowania opisuje żywotność akumulatora. Niektóre są do wyrzucenia po kilkudziesięciu rozładowaniach i naładowaniach, inne – po kilkunastu setkach takich cykli.
Współczynnik samorozładowania – im niższy, tym lepiej. Parametr ten opisuje utratę pojemności w naładowanym, nieużywanym akumulatorze. W jednych typach jest to nawet kilkanaście procent miesięcznie, w innych – tyle samo, tyle że rocznie.
Utrata pojemności – pojemność każdej baterii zmniejsza się z czasem. Jedne zachowają 75 proc. pojemności po trzech latach użytkowania, w innych pojemność zmniejszy się o 75 proc. po kilkudziesięciu ładowaniach.
Zakres temperatury pracy – większość baterii słabo znosi temperatury poniżej zera. Jedne typy na mrozie całkowicie tracą sprawność, inne zachowują ją nawet przy 20-stopniowych mrozach.
W niektórych akumulatorkach występuje efekt pamięci. Oznacza to, że bateria trafi swoje właściwości po niepełnym rozładowaniu i naładowaniu jak również po nadmiernym naładowaniu. Baterię taką trzeba rozładować i ponownie naładować. Nie można jej doładowywać. Efekt pamięci dotyczy akumulatorków NiCd.
Rodzaje akumulatorków
Warto zacząć od rodzajów baterii pod względem wielkości i napięcia. W takich samych rozmiarach w większości przypadków produkowane są akumulatorki. Szczegóły w poniższej tabeli.
| Oznaczenie IEC (europejskie) |
Oznaczenie ANSI (amerykańskie) |
Napięcie | Zdjęcie |
|---|---|---|---|
| R03 (LR03) | AAA | 1,5 V |  |
| R6 (LR6) | AA | 1,5 V |  |
| R14 (LR14) | C | 1,5 V |  |
| R20 (LR20) | D | 1,5 V |  |
| 6F22 (6LR61) | 9 V | 9 V |  |
Akumulatory dzielą się również ze względu na zastosowane rozwiązania chemiczne. Dostępne są następujące typy:
- NiMH (niklowo-metalowo-wodorkowe)
- NiZn (niklowo-cynkowo)
- NiCd (niklowo-kadmowe)
- Li-ion (litowo-jonowe)
Sanyo Eneloop, akumulatorki NiMH LSDBaterie NiMH dzielą się na jeszcze dwa rodzaje – LSD oraz non-LSD. Skrót LSD nie pochodzi od nazwy popularnego w latach sześćdziesiątych narkotyku, lecz od skrótu low self discharge, czyli niskie samorozładowanie.
Baterie te sprzedawane są od razu naładowane i nie tracą energii miesiącami, a nawet latami. Rozpoznasz je po napisach na opakowaniu typu pre-charged albo ready to use. Niektóre modele można odłożyć na półkę i po pięciu latach włożyć do aparatu i wciąż będą dysponowały 75 procentami wyjściowej pojemności, kiedy akumulatory non-LSD trzeba przed pierwszym użyciem naładować, zaś nieużywane już po pierwszym miesiącu stracą ok. 15 procent swoich zasobów.
Niklowo-cynkowe Conrad EnergyBaterie NiZn mają wyższe napięcie od pozostałych. Łatwo je za to przeładować.
Akumulatory NiCd są coraz rzadziej spotykane, bo niemal na wszystkich frontach przegrywają z bateriami NiMH. Mają jedną przewagę – dłuższą żywotność.
Baterie Li-ion nie są sprzedawane jako akumulatorki w popularnych rozmiarach AA czy C lub D. Można znaleźć baterie 9 V. Głównie produkowane są jako akumulatory dedykowane do aparatów fotograficznych, kamer czy laptopów.
Li-ion to technologia, która pozwala na skumulowanie dwa razy większej ilości energii jak w baterii NiMH o takiej samej wielkości. Baterie Li-ion powinny być ładowane od razu po rozładowaniu. Nie mają efektu pamięci i można je ładować setki razy.
Warto wiedzieć również o tym, że ładować można niektóre baterie alkaliczne. Ich pojemność jednak drastycznie spada po każdym ładowaniu – nawet o 25 – 30 proc. Oto firmy, które takie baterie produkują: Juice, Pure Energy, Lenmar, Accucell.
Specyfikę i przydatność różnych typów dostępnych na rynku akumulatorków AA do różnych zastosowań znajdziesz w tabeli poniżej.
Żeby opisać zachowanie baterii użyjemy dwóch trafnych zapożyczeń z angielskiego – high-drain oraz low-drain devices. Urządzenia high-drain to np. kamery czy aparaty fotograficzne. Wymagają wydajnych akumulatorów. Urządzenia low-drain – nie potrzebują dużej pojemności, za to wymagają akumulatorów, które długo będą uwalniały swoją energie i nie będą jej z czasem traciły. Są to np. piloty, zegarki itp.
| Rodzaj akumulatorów | NiMH | NiMH (LSD) | NiZn | NiCd | Alkaliczne |
|---|---|---|---|---|---|
| Pojemność | Wysoka 1200 – 2700 mAh |
Wysoka 2000 – 2400 mAh |
Średnia 1350 – 1500 mAh |
Niska 600 – 1000 mAh |
Średnia 1400 – 2000 mAh |
| Napięcie | 1.2 V | 1.2 V | 1.65 V | 1.2 V | 1.5 V |
| Wskaźnik samorozładowania | Szybki 15 – 30 proc. miesięcznie |
Wolny Bateria jest pełna w 75 proc. po 2 – 3 latach |
Szybki 13 proc. miesięcznie |
Szybki 10 proc./pierwsze 24 h, później 10 proc. miesięcznie |
Bardzo wolny – 0,5 proc. miesięcznie Pozostaje naładowana nawet do 7 lat |
| Temperatura użytkowania | 0 – +50oC | 0 – +50oC | – 20 – +60oC | – 30 – + 60oC | – 20 – + 60oC |
| Żywotność (ilość cykli ładowania) | 100 – 1000 cykli | 500 – 1500 cykli | 100 – 800 cykli | 500 – 2500 cykli | 25 – 100 cykli |
| Stosowanie w urządzeniach high-drain | Tak | Tak | Tak | Nie | Nie |
| Stosowanie w urządzeniach low-drain | Nie | Tak | Nie | Nie | Tak |
Podsumowując, najlepsze akumulatorki, jakie można w tej chwili znaleźć na rynku to niklowo-metalowo-wodorkowe (NiMH). A jeszcze lepiej wybrać typ LSD NiMH. Można je stosować we wszystkich typach urządzeń. I co ważne nie obciążają bardzo środowiska ze względu na swoją długą żywotność. Przy czym są w podobnej cenie jak inne typy akumulatorków.
Jeżeli potrzebujesz baterii do tzw. urządzeń wysokonapięciowych – niektórych latarek, mierników czy modeli, właściwym wyborem są baterie niklowo-cynkowe.
Akcesoria
Sens zakupu akumulatorków bez ładowarki można przyrównać do zakupu auta bez późniejszego zamiaru tankowania.
Przy zakupie ładowarki trzeba pamiętać o tym, aby pasowała ona do typu akumulatorków. Ładowanie baterii NiCd ładowarką do akumulatorów NiMH jeszcze nie zakończy się szkodami, ale odwrotnie już tak.
Innej ładowarki wymagać będą również akumulatorki NiZn.
Są również ładowarki, które obsługują wszystkie rodzaje akumulatorków, automatycznie wykrywając ich typ i dostosowując do niego sposób ładowania.
Ładowarki dzielą się również pod kątem zastosowanej technologii. Dostępne są modele:
- zegarowe
- procesorowe
Zegarowe to urządzenia najprostsze, które przestają ładować akumulatorki po określonym czasie.
Ładowarki procesorowe są bardziej zaawansowane. Procesem ładowania kieruje układ elektroniczny, który kontroluje nie tylko czas, ale też napięcie i natężenie prądu w różnych fazach ładowania.
Niektóre ładowarki mają rozbudowaną paletę funkcji. Nie tylko ładują, lecz mogą również:
- testować – sprawdzać poziom rozładowania oraz faktyczną pojemność
- rozładowywać nierozładowane do końca akumulatory
- ożywiać, czyli przedłużać życie zużytych akumulatorków
Zwróć uwagę na to, aby ładowarka wyposażona była w zabezpieczenie przed przeładowaniem i przegrzaniem akumulatorków (dzieje się tak wtedy, gdy ładowane są prądem o zbyt wysokim natężeniu).
Ładowarka solarna VartaDroższe ładowarki procesorowe wyposażone są również w ekrany LCD, wyświetlające poziom naładowania baterii. W tańszych ładowanie i naładowanie sygnalizowane jest za pomocą diody LED.
Na rynku są również szybkie ładowarki. Ładują akumulatorki NiMH w 15 minut.
Z reguły proces ten trwa od 4 do nawet 12 godzin.
Oczywiście ładowarkę należy też dopasować do typu akumulatorów. Urządzenia obsługujące standardowe „paluszki”, z reguły ładują też baterie AAA.
Jak łatwo się domyślić, są również ładowarki uniwersalne, które obsługują akumulatory AAA, AA, C, D oraz 9 V.
Niektóre ładowarki wyposażone są w adaptery pozwalające na podłączenie do kontaktu w różnych krajach.
Świetnym rozwiązaniem są ładowarki solarne, których nie podłączasz do kontaktu, lecz po prostu kładziesz w nasłonecznionym miejscu.
Producenci i ceny
Oto kilka marek, których akumulatorki możesz znaleźć na rynku:
- Duracell
- Energizer
- GP Batteries
- Imedion
- Juice
- Kodak
- Panasonic
- Powerex
- Rayovac
- Sanyo
- Sony
- Varta
Ceny akumulatorków za jedną sztukę wahają się od 7 nawet do 40 zł. Cena zależy od typu i rodzaju technologii. Przykładowo Sanyo Eneloop XX, czyli bateria AA NiMH LSD o powiększonej pojemności 2500 mAh kosztuje 12,50 zł. Akumulatorki 9V to koszt ok. 20 – 50 zł, C lub D – ok. 20 – 25 zł za sztukę.
Ceny ładowarek są dość zróżnicowane. Najprostsze i najtańsze kupisz już za mniej niż 100 zł, często z kompletem baterii. Uniwersalne, markowe ładowarki kosztować potrafią nawet 400 zł. Za dobrej jakości urządzenie procesorowe zapłacisz ok. 150 – 200 zł.
Podsumowanie
Najbardziej uniwersalne wydają się być na rynku baterie NiMH LSD. Można je stosować w przeróżnych urządzeniach – sprawdzą się tam, gdzie potrzebna jest wysoka wydajność, jak też w urządzeniach, w których bardziej cenione jest zachowanie pojemności w czasie.
Jeśli potrzeba Ci akumulatorów o wysokim napięciu, niezastąpione będą modele NiZn.
No i oczywiście dobrać trzeba odpowiednią ładowarkę.
Życzymy udanego wyboru!