Kupując buty trekkingowe, rozważ, jak często i w jakich warunkach będziesz ich używać. Zwróć uwagę na użyte materiały i sposób wykończenia. Czy wiesz, jak przymierzyć buty, żeby pasowały idealnie i sprawdziły się na szlaku?

Kilka pytań, zanim kupisz

Buty trekkingowe to nieodłączny element wyposażenia każdego turysty-piechura. W podróży po miejskiej dżungli Paryża czy Nowego Jorku, wycieczce popołudniowej po lesie, weekendowym wypadzie w Beskidy, wakacyjnej wizycie w Tatrach, trekkingu w Nepalu czy górskiej wyprawie w Andach. To wyposażenie, które nie może Cię zawieść, nie może rozpaść się w nieoczekiwanym momencie, nie może przyprawiać o bolesne odciski i pęcherze. Źle dopasowane może słabo chronić przed skręceniem stawu skokowego. Wtedy żaden wypad nie będzie udany, a stanie się drogą przez mękę. Zapobiec temu możesz już przy zakupie.

Przed przeczytaniem, zadaj sobie kilka pytań:

Potrzebujesz butów do wędrówek po płaskim terenie czy do górskich wspinaczek?
Wyruszasz na wyprawę jedynie latem, czy bierzesz pod uwagę także zimowe wędrówki?
Szukasz butów na wąską czy szeroką stopę?

Rodzaje
 

Obuwie All Terrain

Potrzebujesz obuwia „na co dzień”, jednocześnie tak wygodnego, by móc w nim wybrać się na spacer po parku czy do lasu? Ta kategoria jest dla Ciebie. Są to zwykle buty niskie, do kostki. Świetnie sprawdzą się zarówno podczas zwiedzania miasta jak i wycieczek tatrzańskimi dolinami. Najczęściej wykonane z lekkich materiałów sztucznych połączonych z miękką skórą zamszową. Dobrze oddychają i utrzymują komfort termiczny stopy.

Niektóre mają powierzchnie wykonane z przewiewnej siateczki mesh (np. Salomon Exit 2 Aero). Latem w takich butach Twoje stopy poczują się komfortowo jak w sandałach. Jeśli planujesz wycieczki w terenie, w którym będziesz narażony na wilgoć, na przykład w lesie na grzybobraniu, możesz wybrać obuwie z membraną wodoodporną (np. Zamberlan Rica Plus GTX, symbol GTX przy nazwie modelu oznacza membranę Gore-Tex).

Buty tej kategorii nadają się do biegania i uprawiania Nordic Walking, jednak w takim przypadku powinny mieć dobrze amortyzowaną podeszwę.

Salomon Exit Aero	Zamberlan Rica Plus GTX	Scarpa Vento GTX buty męskie

Obuwie klasy Hiking

Weekendowy wypad w Bieszczady? Letni wyjazd w Tatry? Będą Ci potrzebne buty z kategorii Hiking. Charakteryzuje je wyższa cholewka, zachodząca powyżej kostki. Ma ona za zadanie zapewnić lepszą stabilizację stopy i utrudnia skręcenie stawu skokowego podczas poruszania się w nierównym i stromym terenie.

Takie buty są lekkie, wykonane są ze skóry nubukowej, bądź zamszowej, często połączonej z materiałami typu Cordura, dla zwiększenia wytrzymałości, oraz autorskimi materiałami producentów, które zapewniają stopie lepszą oddychalność, a jednocześnie są odporne na uszkodzenia mechaniczne (np. AKU Trekker Lite GTX). Zazwyczaj posiadają wewnętrzną membranę wodoodporną, w razie gdyby w całodziennej wędrówce spotkała Cię ulewa. Membrana umożliwia też zimowe wycieczki w niskie góry. Trzeba jednak pamiętać o impregnowaniu butów przed wyjazdem oraz o tym, że lekkie materiały użyte w cholewce, zimą bądź w wysokiej mokrej trawie mogą szybko przemoknąć, a po dłuższym czasie sama membrana również. Z kolei, jeśli potrzebujesz buty tylko na sezon letni i suchy, rozejrzyj się za obuwiem bez membrany.

HanWag Banks GTX	Aku Trekker Lite GTX	Lowa Renegade

 

Obuwie klasy Trekking

To typowe buty trekkingowe. Przydadzą się na tygodniowej wędrówce z plecakiem w Beskidach, wyjeździe pod namiot w ukraińskie Karpaty czy długi trekking w Nepalu. Mają podeszwę wystarczająco twardą, by wytrzymać trudy skalnych wspinaczek w Tatrach czy Dolomitach. Bardzo często wykonane są z grubszej skóry nubukowej albo licowej, przy zastosowaniu niewielkiej ilości szwów. Spotyka się ponadto doklejony gumowy otok, chroni skórę przed uszkodzeniem mechanicznym i zwiększa wodoodporność (np. Lomer Permo STX – gdzie STX oznacza Sympatex: membranę podobną do Gore Texu). Mogą zawierać membranę wodoodporną albo posiadać komfortową wyściółkę z cielęcej skóry. Są cięższe, ale możesz mieć pewność, że tym samym sprawdzą się na bezdrożach i rumowiskach skalnych. Dają możliwość podpięcia prostych raków paskowych, dzięki którym można się swobodnie poruszać zimą w terenie górskim i zalodzonym.

LaSportiva Karakorum GTX	Hanzel 024 SK	Meindl Super Perfekt

 

Obuwie wysokogórskie i ekspedycyjne

To typowe buty wysokogórskie, stworzone dla zaawansowanych turystów i alpinistów. Wykonane z bardzo mocnych materiałów i o trudno zginającej się podeszwie. Przeznaczone do wędrówek po lodowcu i alpinizmu, do turystyki zimowej. Będą dobre na wyprawę na Mont Blanc czy Elbrus. Mogą zawierać ocieplinę. Posiadają charakterystyczne ranty z przodu i tyłu podeszwy, które umożliwiają przypięcie raków automatycznych do wspinaczki zimowej.

Twardość podeszwy w tego typu butach sprawia, że wędrówki na twardych podłożach (np. asfaltowych) nie są wygodne i zdrowe dla stóp. Dlatego przed zakupem tego typu obuwia warto się zastanowić, czy będą właściwie wykorzystywane.

Lowa Mountain Expert GTX	Scarpa Manta	Buty ekspedycyjne Millet Everest

Budowa i materiał

Warto poznać budowę buta turystycznego, bądź, jak często się go nazywa, trekkingowego, aby móc zwrócić uwagę na parę istotnych szczegółów.

Budowa buta (na przykładzie Lowa Cevedale)

Cholewka – materiał zewnętrzny

Tradycyjnie w butach używanych do długich wędrówek i wspinaczek górskich cholewki wykonywane były w całości ze skóry, gdyż materiał ten był najbardziej dostępny. W dzisiejszych czasach buty skórzane nadal cieszą się największą renomą, ale za dobrej jakości skórę bydlęcą trzeba niestety coraz więcej zapłacić. Decydując się na buty skórzane warto zwrócić uwagę, z jakiego rodzaju skóry są wykonane.

• nubuk – to miękka skóra, która po wyprawieniu została oszlifowana, wypolerowana i lekko nawoskowana.
• skóra licowa – uzyskiwana jest z surowej skóry po odpowiednim potraktowaniu, w procesie licowania, przy użyciu środków chemicznych, farb, impregnatów i wosków. Ma charakterystyczną gładką powierzchnię i zwiększoną odporność na wodę.

Łatwo uzyskać fakturę skóry licowanej z nubuku, silne nawoskowanie i wypolerowanie pozwala na uzyskanie gładkiej powierzchni.

• zamsz – powstaje po usunięciu ze skory lica i garbowaniu. Ma charakterystyczną fakturę pokrytą „włoskami”.

Ogólnie skóra zapewnia dobrą ochronę mechaniczną przed czynnikami zewnętrznymi, jest łatwa w pielęgnacji i impregnacji. Odpowiednio pielęgnowana może posłużyć nawet kilkanaście lat. Bardzo często w obuwiu stosuje się skórę już fabrycznie impregnowaną, licową albo nubuk woskowany, olejowany (jak w przypadku produktów firm Meindl), wtedy jej wodoodporność jest już podwyższona w momencie zakupu i nie wymaga wstępnej impregnacji.

Warto zwrócić uwagę na ilość szwów użytych do szycia cholewki. Najbardziej wartościowe są buty uszyte z jednego płata skóry. W takim przypadku uzyskuje się większą wodoodporność, gdyż szwy są miejscami podatnymi na przenikanie wilgoci do wnętrza buta.

Warto sprawdzić także na grubość użytej skóry, jeśli zależy nam na zakupie naprawdę wytrzymałych butów – w butach alpinistycznych używa się skóry nawet do grubości 3 mm.

W miarę rozwoju przemysłu tekstylnego, w produkcji obuwia zaczęto stosować coraz więcej materiałów syntetycznych. Charakteryzują się one dużą wytrzymałością mechaniczną i niską wagą, co pozwala produkować buty lżejsze, bardziej przydatne we wspinaczce. Ich wadą jest to, iż są trudniejsze w pielęgnacji i często są mniej odporne na wilgoć. Największe zastosowanie znalazła Cordura firmy DuPont, bardzo często łączona w cholewkach ze skórą zamszową. Ponadto używane są wstawki z Kevlaru oraz materiału o nazwie Lorica i innych.

Cordura to tkanina poliamidowa, pokryta teflonem w celu zwiększenia wodoodporności. Jej włókna zapewniają dużą wytrzymałość na przetarcie i działanie czynników zewnętrznych. Miękka, elastyczna i bardzo lekka.
 

W niskich butach do kostki, przeznaczonych do warunków letnich producenci stosują tzw. siateczkę (ang. Mesh), która jest całkowicie przewiewna oraz pozwala na doskonałą wentylację (i niestety jest bardzo podatna na przenikanie wody).

Cholewka buta – materiał wewnętrzny

Rodzaj wyściółki wewnętrznej buta jest niezmiernie ważny dla komfortu cieplnego stopy i wygody użytkowania. W przeszłości była to naturalna skóra i do niej wraca coraz więcej producentów. Zwykle wykorzystuje się dobrej jakości skórę cielęcą, miękką i komfortową. Taka wyściółka gwarantuje lepszy komfort klimatyczny, oddychalność, mniej chłonie nieprzyjemne zapachy. Wadą jest większa podatność na przemoczenie.

Wewnętrzna wyściółka cholewki bardzo często wykonana jest też z materiałów pochodzenia syntetycznego. Są to różnego rodzaju wyściółki poprawiające komfort, jak np. Cambrelle (dobrze absorbuje pot i szybko wysycha) bądź wyściółka zawierająca membranę wodoodporną, najczęściej Gore-Tex.

Według producenta – firmy Gore (www.gore-tex.pl) membrana to materiał wykonany z przetworzonego teflonu o strukturze porowatej. Mikroskopijne pory są ok. 20 tysięcy razy
mniejsze niż kropla wody, a 700 razy większe od cząsteczki pary wodnej. Tym samym woda z zewnątrz jest zatrzymywana, a para wodna wytworzona przez ciało podczas wysiłku może być transportowana na zewnątrz.

Spotykana w butach bywa także odmiana Gore-Tex o symbolu XCR (Extended Comfort Range) o
podwyższonej oddychalności. Inne, często tańsze membrany najczęściej spotykane w butach trekkingowych, to m.in. Event, Sympatex, Tepor, Gritex, Hydro10K. Wszystkie jednak (oprócz membrany Event) charakteryzują się niższą oddychalnością i wodoodpornością.

Zaletą zastosowania membrany w budowie butów jest oczywiście jej odporność na wilgoć, można w nich spokojnie brodzić w strumieniu czy wędrować w głębokim śniegu. Wadą jest niestety spadek oddychalności w porównaniu z wyściółkami bezmembranowymi (pomimo zapewnień producentów). Ma to miejsce szczególnie w warunkach letnich. Jeśli więc poszukujesz butów, w których Twoja stopa nie będzie się nadmiernie pocić, zastanów się poważnie, czy na pewno powinieneś kupować obuwie z membraną wodoodporną. Dodatkowo, membrana po dłuższym użytkowaniu (3 – 4 lata) traci częściowo swoje właściwości, szczególnie w miejscu zgięć, gdyż ulega przetarciu. 
Przekrój buta firmy Meindl
z wyściółką ComfortDry

Ciekawostką jest opatentowana przez firmę Meindl wyściółka o nazwie ComfortDry. To połączenie komfortowej cielęcej skóry i membrany Gore-Tex.

Cholewka buta – udogodnienia

Czasami firmy opracowują, dla bardziej zaawansowanych modeli butów, systemy wentylacji, które usprawniają wymianę powietrza i poprawiają oddychalność buta. To na przykład AirPulse firmy HanWag czy AirRevolution firmy Meindl. W butach przeznaczonych do stosowania zimą, w niskich temperaturach, często można spotkać dodatkowo materiał ocieplający. Są to syntetyczne ociepliny: Thermolite, Thinsulate, Primaloft. Może to być także naturalna owcza wełna, jak w przypadku butów firmy Hanzel.

Bardzo często na zewnątrz cholewki spotyka się ochronny otok wykonany z gumy. Chroni on przed
zniszczeniem przodu buta, czasami doklejony jest do cholewki na całym obwodzie. Należy także przyjrzeć się wiązaniu, czy na wysokości kostki znajdują się haczyki stabilizujące, pomagające lepiej dopasować but do nogi i utrzymać zawiązane sznurowanie na miejscu w czasie wędrówki. Podobne haczyki znajdują się także na zewnątrz języka. Język może mieć budowę asymetryczną, dzięki czemu lepiej układa się do kształtu stopy.

Podpodeszwa

Niewidoczna dla nas podpodeszwa jest niezwykle istotna, gdyż właśnie ona decyduje o tzw. „twardości” buta i jej budowa umożliwia absorbowanie wstrząsów i lepszą amortyzację. Buty usztywnione specjalną wstawką w podpodeszwie (plastikową czy nawet stalową) mogą mieć zastosowanie we wspinaczce i wędrówkach z ciężkim plecakiem. Odpowiednie systemy absorbowania wstrząsów (najczęściej złożone z wstawek z poliuretanu lub miękkiej pianki EVA), takie jak np. SPS System firmy Lowa, 3D firmy Zamberlan czy Vario Asoflex firmy Asolo, zwiększają komfort wędrówki w nierównym terenie. W takich butach nieodczuwalne będą nierówne kamienie pod stopami. Same stopy będą się wolniej męczyły i dłużej wytrzymają wymagającą pieszą wyprawę.

Podeszwa zewnętrzna

Może posiadać bardzo zróżnicowany profil-wzór. Od rodzaju mieszanki gumy użytej do jej produkcji zależy jej odporność na ścieranie i przyczepność do określonego podłoża. Najczęściej spotykanym znakiem firmowym na podeszwach obuwia turystycznego jest charakterystyczne żółte logo włoskiej fabryki Vibram.

Firma Vibram od roku 1937 specjalizuje się w produkcji podeszew do praktycznie każdego rodzaju obuwia. Cieszy się uznaniem zarówno alpinistów, jak i turystów. Każdy rodzaj podeszwy Vibram ma specyficzne właściwości, np. Vibram Ice jest dostosowana do przypinania raków i wspinaczki lodowcowej i zimowej, Vibram Climbing ma doskonałą przyczepność i będzie dobrze „trzymała” podczas wspinaczki w górach skalistych. Vibram Bifida jest wykonana z twardszej mieszanki gumy, mniej ścieralnej i będzie bardziej ślizgała się na skałach, za to sprawdzi się w trekkingu w górach typu Beskidy. Poszczególne modele podeszew można porównać na stronie internetowej www.vibram.com.

Niektórzy producenci obuwia nie współpracują z firmą Vibram i opracowują swoje modele podeszew. Często okazują się one nie gorsze, jeśli chodzi o właściwości i wytrzymałość. Takie podeszwy to np. Contagrip Salomona czy podeszwa Vlite Hi-Tec.

Przykładowe profile podeszw Vibram

Podeszwy HiTec VLite

Podeszwa Chiruca Adventure

Jakie dla kogo?

Zerknij na poniższą tabelę i spróbuj określić, do jakich celów potrzebujesz butów, które chcesz kupić. Wielu producentów dzieli swój asortyment na grupy o różnym przeznaczeniu. Zwykle jest to podział uzależniony od twardości podeszwy, na przykład klasy od A (najbardziej miękka) do D (najtwardsza) według firmy Meindl.

Im podeszwa trudniej daje się zgiąć, tym bardziej sprawdzi się w cięższych, górskich warunkach i wspinaczce.

Łatwo to sprawdzić samemu – niektóre niskie buty o miękkiej podeszwie można nawet zwinąć w rulon, a buty wysokogórskie chwytane w obie dłonie nawet nie drgną.

Aktywność i warunki użytkowania	Przykładowe oznaczenia producentów
wycieczki miejskie, czas wolny, spacery po lesie, wędrówki z małym obciążeniem w terenie pagórkowatym, bieganie, Nordic Walking warunki letnie	Klasa twardości A, Trail, All Terrain, Multiterrain
wycieczki w górach typu Beskidy/Bieszczady, wędrówki po wyznaczonych i dobrze utrzymanych szlakach z lekkim plecakiem trekkingowym, buty trzysezonowe (od wiosny do jesieni), sporadyczne użytkowanie zimowe	Klasa twardości A/B, B, Hiking, Light trekking
długie wędrówki z ciężkim plecakiem, wycieczki w górach skalistych, typu Tatry, Alpy, Dolomity, wędrówki poza utartymi szlakami, na bezdrożach, użytkowanie w każdej porze roku, także zimą	Klasa twardości B/C, C, Trekking, Backpacking
ekspedycje wysokogórskie Tatry, Alpy zimą, Himalaje, wspinaczka lodowcowa, warunki ekstremalne, pod względem temperatury i zaśnieżenia	Klasa twardości D, High Mountain, Alpin

Przymiarka

Przed zakupem obuwia trekkingowego niezmiernie ważne jest określenie swoich potrzeb oraz planowanej aktywności i dobór do nich odpowiedniej klasy butów. Koniecznie sprawdź, czy dany model leży wygodnie na stopie i czy jest w dobrym rozmiarze. Potem pozostaje już tylko cieszyć się wolnym czasem, wypadami za miasto i wycieczkami górskimi, czego Ci serdecznie życzymy.

Podczas mierzenia obuwia turystycznego zwróć uwagę na klika szczegółów:

• stopa puchnie w ciągu dnia i przy wysiłku może zwiększyć rozmiar nawet o pół centymetra, dlatego warto mierzyć obuwie wieczorem,
• do mierzenia załóż skarpetki, które potem będą używane na Twoich wycieczkach,
• wybierz rozmiar o długości około 0,5 cm większej niż długość Twojej stopy. Nie zawiązując obuwia przesuń stopę do przodu, jeśli między piętę a tył buta uda ci się włożyć palec dłoni, długość jest dobrze dobrana,
• koniecznie załóż obydwa buty i przeprowadź symulację używania w terenie, pochodź po schodach lub stromej powierzchni, załóż cięższy plecak, sprawdź, czy buty są stabilne i dobrze trzymają kostkę pod obciążeniem.

Tak możesz przetestować buty

Jeśli kupiłeś buty przez internet, przeprowadź powyższe testy w warunkach domowych. Pamiętaj, że nieużywane i niezniszczone obuwie możesz zwrócić do sklepu w ciągu 10 dni od zakupu lub wymienić na inny rozmiar.

Producenci i ceny

W stacjonarnych i internetowych sklepach turystycznych można w tej chwili odnaleźć ogromną ofertę obuwia turystycznego. Przed dokonaniem zakupu warto zwracać uwagę na produkty najbardziej renomowanych i sprawdzonych producentów, takich jak: Aku, Asolo, Bestard, Chiruca, Garmont, HanWag, LaSportiva, Lowa, Meindl, Mammut, Millet, Salomon, Scarpa, Zamberlan. To produkty z górnej półki cenowej.

 

Ile trzeba zapłacić za buty z tej kategorii cenowej? Na przykład, niskie buty marki HaWag będa kosztowały ok. 400 – 500 zł, hikingowe to wydatek rzędu 500 – 700 zł, trekkingowe skórzane – ok. 600 – 1500 zł, a na specjalistyczne obuwie wysokogórskie trzeba przeznaczyc nawet 2500 zł.

Jeśli nie masz wygórowanych potrzeb i nie dysponujesz zbyt dużą ilością pieniędzy, możesz przyjrzeć się ofercie firm proponujących tańsze, ale również solidne buty, to na przykład: Hanzel, Hi-Tec, Lomer, Olang, GriSport, Campus, Alpinus. Na tej półce cenowej znajdziesz dobre buty trekkingowe za kostkę nawet za 300 – 600 zł.

 

Podsumowanie

Wiesz już, w czym wybierać i na co zwrócić uwagę wybierając buty trekkingowe? Pora odpowiedzieć na pytania, które zadałeś sobie we wstępie:

Potrzebujesz butów do wędrówek po płaskim terenie czy do górskich wspinaczek?
Jeśli zamierzasz wędrować wyłącznie po płaskim terenie, wybierz buty typu All Terrain, które są niskie i sięgają do kostki. Osoby, które planują weekendowy wypad w góry, powinny zaopatrzyć się w obuwie klasy Hiking, z podwyższoną cholewką. Miłośnikom górskich wspinaczek radzimy zakup butów klasy Trekking, wykonanych z dobrego materiału i wyposażonych w mocną podeszwę. Alpinistom polecamy obuwie ekspedycyjne, przystosowane do każdych warunków pogodowych.

Wyruszasz na wyprawę jedynie latem, czy bierzesz pod uwagę także zimowe wędrówki?
Letnie obuwie powinno obowiązkowo "oddychać". Dobrze sprawdzi się obuwie wykonane z Cordury lub stosowana powszechnie w obuwiu All Terrain siateczka mesh. Na sezon deszczowy polecamy buty z membraną wodoodporną.

Jeśli planujesz zimowe, górskie wędrówki, zainwestuj w obuwie ekspedycyjne lub wysokogórskie, które jest przystosowane do ciężkich, zimowych warunków. Osobom  planującym wędrować zimą po płaskim terenie, polecamy przyjrzeć się materiałowi, z którego wykonana jest cholewka. Jej wnętrze powinno być obowiązkowo pokryte membraną.

Szukasz butów na wąską czy szeroką stopę?

But damski Lowa Khumbu GTX

Producenci obuwia turystycznego, biorąc pod uwagę różnice anatomiczne ludzkich stóp, dostosowują swoją ofertę do potrzeb klientów. Jeśli posiadasz szczególnie szeroka stopę, szukaj butów w wersji Wide (mają takie w ofercie firmy Meindl, Asolo, Lowa). Różnice w tęgości występują także pomiędzy obuwiem różnych firm. Wśród użytkowników uważa się na przykład, że firma Scarpa produkuje buty pasujące do wąskich stóp, natomiast Meindl do szerokich. Różnice w budowie stopy męskiej i kobiecej też są uwzględniane. Panie mogą znaleźć ofertę przeznaczoną dla węższych stóp i w niższej rozmiarówce (oznaczane w nazwie zwykle jako Lady albo Woman), podobnie dzieci (oznaczenie Kid, Junior).